In mijn vorige blog ben ik al een beetje ingegaan op transmedia storytelling (het Efteling voorbeeld). In deze blog zal ik wat meer theoretische achtergrond geven. Transmedia vs. crossmedia Deze twee begrippen zijn niet hetzelfde. Het klopt dat beiden een verhaal vertellen over verschillende media. Transmaedia doet dit echter door ieder ingezet medium een apart stukje te laten vertellen: een TV reclame vertelt een gebeurtenis, die op internet wordt uitgewerkt tot verhaal en waarvan je de personages kunt volgen via Facebook. Crossmedia vertelt hetzelfde verhaal over verschillende media; het verhaal dat de verschillende media vertellen hoeft niet complementair te zijn. Het verhaal dat verteld wordt op TV, kan precies hetzelfde zijn als op internet (Kerkhofs, 2009).
Henry Jenkins In de video hierboven laat Henry Jenkins zien wat transmedia storytelling is. Hij stelde een aantal principes op, waaraan transmedia storytelling moet voldoen. Jenkins verstaat over het algemeen onder transmedia storytelling "een verhaal dat zich ontvouwt via verschillende mediakanalen waarin elk kanaal een distinctieve bijdrage levert aan de totale verhaallijn" (Boss & Dilli, 2012). Volgens Hille van der Kaa (persoonlijke communicatie, december 3, 2012) is het van belang dat transmedia storytelling niet lineair is, maar dat er op verschillende plaatsen en tijden in een verhaal gestapt kan worden. Er moeten meerdere 'entry points' aanwezig zijn in het verhaal, zodat de groep betrokkenen en volgers zich steeds verder kan uitbreiden.
Engagement Betrokkenheid, of ook wel engagement genoemd, is een ander belangrijk punt bij transmedia storytelling. Wanneer ik verschillende voorbeelden van transmedia stories vergelijk, valt me een aantal dingen op: 1. Zonder publiek, geen verhaal. Het publiek speelt een ontzettend grote rol. Het publiek speelt zelfs vaak een rol in het verloop van het verhaal. Er is een groep aanhangers nodig, om van het verhaal een succes te maken. 2. Soms moet het publiek niet alleen passief meedoen, maar ook actief, zoals bij Conspiracy for Good. Hierbij werd de kracht van media en community ingezet voor een goed doel:
3. Als je deelneemt, ben je lid van een 'bijzondere community. De makers van een transmedia verhaal creëren vaak het idee dat de community niet voor iedereen bestemd is. Dit doen ze door niet iedereen zomaar toegang te geven (je moet door een zogenaamde selectie), of door te doen alsof de community geheim is.
Mijn allereerste blog 'Iedereen een journalist?' begon ik met een inleiding over de online interactieve zoektocht: 'Where is Gary?' (Where is Gary?, 2010). Wat ik toen duidelijk probeerde te maken, is dat Jean-Baptiste Dumont op een heel vernieuwende wijze een journalistiek verhaal verteld heeft. Aan de hand van een online community, waarbij input kwam van hem, van de slachtoffers van Gary en andere betrokkenen, spoorde hij in tien weken tijd de oplichter Gary op. Niet om hem een les te leren, maar om antwoorden te krijgen op de vraag: 'Waarom?'. De blogs die hierop volgden, behandelden verschillende theorieën over vertelwijzen, en hiermee lieten we Gary even achterwege en keerden we terug naar de traditionele manier van vertellen. Bottom-up en interactief Deze traditionaliteit past niet meer in samenleving 3.0. Steeds vaker zien we dat verhalen op de Where-is-Gary-manier verteld worden: bottom-up en interactief. We zien een verschuiving van een mechanistisch wereldbeeld, naar een postmodern wereldbeeld. Een lineaire vertelling past in een mechanistisch wereldbeeld: de gebeurtenissen in een verhaal volgen elkaar logisch op en het sujet is eenvoudig te reconstrueren. De maker bepaalt het verloop van het verhaal. In het postmoderne wereldbeeld is er sprake van interactieve vertelling: zowel de maker als de ontvanger(kijker/lezer/luisteraar) hebben invloed op de loop van het verhaal. Het publiek krijgt invloed op het eindproduct (Van Driel, persoonlijke communicatie, november 26, 2012). In 2010 deed YouTube bijvoorbeeld een oproep aan mensen om één dag van hun leven te filmen. Deze beelden werden gemonteerd, waardoor de documentaire: 'Life in a day' ontstond. Bekijk de film hier. Transmedia Daarnaast is het niet meer zo dat een verhaal via één medium verteld wordt, maar terugkomt in meerdere media (transmedia). Neem bijvoorbeeld Ravelijn, een multimediaal verhaal binnen de Efteling. Ravelijn de in 2011 geïntroduceerde nieuwe parkshow van de Efteling, maar werd vertaald naar een televisieserie, een boek en een online game. In elk medium werd dezelfde stijl en muziek aangehouden. Vergelijk hieronder de parkshow en de televisieserie:
Het publiek de macht? We moeten ons echter niet vergissen in de invloed die we werkelijk hebben. Het lijkt nu alsof producenten ons laten beslissen, maar uiteindelijk is dit niet zo. Voor de documentaire 'Life in a day' heeft de regisseur besloten welke beelden gebruikt werden en hoe deze terugkwamen in de documentaire. Hetzelfde is het geval bij video's waar we kunnen doorklikken (op de helft van de video kun je kiezen voor de ene of voor de andere afloop). Het lijkt alsof wij de afloop kunnen betalen, maar eigenlijk zijn er maar twee vooraf bepaalde keuzes, die precies verlopen zoals de producent bepaald heeft. Kennis overdacht Wat ik hieruit zelf kan concluderen is dat het nieuwe vertellen vooral een manier is om alle creativiteit en ideeën te benutten. Een dag in het leven van 3000 mensen levert waarschijnlijk een interessantere documentaire op dan een dag in het leven van één persoon. Het is een vorm van kennis overdacht: door input te vragen van anderen, kijk je verder dan je eigen kaders. De producent creëert een product dat gevormd is naar zijn publiek (omdat zijn publiek zelf input heeft gehad) en dat een verzameling is van creativiteit en ideeën. Bronnen Where is Gary? (2010). Geraadpleegd op http://whereisgary.net/
