Nieuwe verhalen: bottom-up, interactief en transmedia

Mijn allereerste blog 'Iedereen een journalist?' begon ik met een inleiding over de online interactieve zoektocht: 'Where is Gary?' (Where is Gary?, 2010). Wat ik toen duidelijk probeerde te maken, is dat Jean-Baptiste Dumont op een heel vernieuwende wijze een journalistiek verhaal verteld heeft. Aan de hand van een online community, waarbij input kwam van hem, van de slachtoffers van Gary en andere betrokkenen, spoorde hij in tien weken tijd de oplichter Gary op. Niet om hem een les te leren, maar om antwoorden te krijgen op de vraag: 'Waarom?'. De blogs die hierop volgden, behandelden verschillende theorieën over vertelwijzen, en hiermee lieten we Gary even achterwege en keerden we terug naar de traditionele manier van vertellen.

Bottom-up en interactief
Deze traditionaliteit past niet meer in samenleving 3.0. Steeds vaker zien we dat verhalen op de Where-is-Gary-manier verteld worden: bottom-up en interactief. We zien een verschuiving van een mechanistisch wereldbeeld, naar een postmodern wereldbeeld. Een lineaire vertelling past in een mechanistisch wereldbeeld: de gebeurtenissen in een verhaal volgen elkaar logisch op en het sujet is eenvoudig te reconstrueren. De maker bepaalt het verloop van het verhaal. In het postmoderne wereldbeeld is er sprake van interactieve vertelling: zowel de maker als de ontvanger(kijker/lezer/luisteraar) hebben invloed op de loop van het verhaal. Het publiek krijgt invloed op het eindproduct (Van Driel, persoonlijke communicatie, november 26, 2012). In 2010 deed YouTube bijvoorbeeld een oproep aan mensen om één dag van hun leven te filmen. Deze beelden werden gemonteerd, waardoor de documentaire: 'Life in a day' ontstond. Bekijk de film hier. 

Transmedia
Daarnaast is het niet meer zo dat een verhaal via één medium verteld wordt, maar terugkomt in meerdere media (transmedia). Neem bijvoorbeeld Ravelijn, een multimediaal verhaal binnen de Efteling. Ravelijn de in 2011 geïntroduceerde nieuwe parkshow van de Efteling, maar werd vertaald naar een televisieserie, een boek en een online game. In elk medium werd dezelfde stijl en muziek aangehouden. Vergelijk hieronder de parkshow en de televisieserie:

Het publiek de macht?
We moeten ons echter niet vergissen in de invloed die we werkelijk hebben. Het lijkt nu alsof producenten ons laten beslissen, maar uiteindelijk is dit niet zo. Voor de documentaire 'Life in a day' heeft de regisseur besloten welke beelden gebruikt werden en hoe deze terugkwamen in de documentaire. Hetzelfde is het geval bij video's waar we kunnen doorklikken (op de helft van de video kun je kiezen voor de ene of voor de andere afloop). Het lijkt alsof wij de afloop kunnen betalen, maar eigenlijk zijn er maar twee vooraf bepaalde keuzes, die precies verlopen zoals de producent bepaald heeft. 

Kennis overdacht
Wat ik hieruit zelf kan concluderen is dat het nieuwe vertellen vooral een manier is om alle creativiteit en ideeën te benutten. Een dag in het leven van 3000 mensen levert waarschijnlijk een interessantere documentaire op dan een dag in het leven van één persoon. Het is een vorm van kennis overdacht: door input te vragen van anderen, kijk je verder dan je eigen kaders. De producent creëert een product dat gevormd is naar zijn publiek (omdat zijn publiek zelf input heeft gehad)  en dat een verzameling is van creativiteit en ideeën. 

Bronnen
Where is Gary? (2010). Geraadpleegd op http://whereisgary.net/